Sterilizasyon Nedir?
Sterilization
Sterilizasyon Merkez bankalarının, çeşitli nedenlerle ortaya çıkan para arzı artışlarının etkilerini dengelemek için yaptıkları açık piyasa işlemleridir. Örneğin merkez bankası döviz satın aldığı zaman para arzındaki artışı menkul değerler satışıyla piyasadan çekmeye çalışır ve bu şekilde döviz piyasasına yapılmış müdahaleyi sterilize etmiş olur.✅ MikroEkonomi Nedir? ➤
Ekonomi biliminde sterilizasyon, cari açık ya da fazlanın para arzındaki değişimler aracılığıyla yaratabileceği olumsuz etkileri gidermek ya da en aza indirebilmek için yürütülen para politikası uygulamaları için kullanılır. Bunun son dönemlerde Türkiye açısından en önemli yansıması ihtiyaçtan fazla gelen dövizin TL üzerinde yarattığı değerlenme baskısıdır. TCMB, bu baskıyı önleyebilmek için sterilizasyon politikası uygular.
Türkiye’ye döviz girişi çeşitli yollarla olur. Bunlar arasında ihracat gelirleri, hizmet gelirleri (turizm, taşımacılık, mali hizmetler vb), yurtdışındaki işçilerin ülkelerine gönderdikleri dövizler, doğrudan yabancı sermaye yatırımları (yabancı yatırımcıların ülkede fabrika kurması ya da kurulu tesisleri alması gibi), borçlanma, borsaya yatırım, tahvil bonoya yatırım gibi kalemler sayılabilir. Bir yandan da Türkiye’den ithalat, hizmet giderleri (yurtdışına gidenlerin harcamaları), dışarıda yapılan sermaye yatırımları, dışarıya borç verme vb. gibi nedenlerle döviz çıkışı olur. Türkiye’ye giren dövizler bir şekilde TL’ye dönüştürülürken Türkiye’den para çıkarmak için ise TL verilir karşılığında döviz alınır. Eğer belirli bir dönemde Türkiye’ye giren döviz miktarı Türkiye’den çıkan döviz miktarından fazla ise o zaman o dönemde Türkiye piyasasında döviz fazlası oluşur. Para da bir mal gibi düşünülür ise arz ve talep kanunu gereği bollaşan malın fiyatı düşeceğinden bollaşan dövizin kuru düşer ya da tam tersine azalan TL’nin değeri yükselir.
Fiyatlarda, kurlarda ve faiz oranlarında görülen yüksek hareketlilik; yabancı paraların Türk Lirası karşısında aşırı değerlenmesi ya da Türk Lirasının yabancı paralar karşısında aşırı değerlenmesi durumlarında Merkez Bankası ekonomiye müdahalede bulunabilir.
Yine Merkez Bankası Türk Lirasının piyasada bollaştığı durumlarda haftalık ters repo ihaleleriyle piyasadan Türk Lirasını çekmekte ya da Bankaları Geç Likitide Penceresinden borçlandırarak borçlanma maliyetlerini artırmaktadır. Böylelikle likitide dengesine katkı sağlanmış olur.
Ekonomi biliminde sterilizasyon, cari açık ya da fazlanın para arzındaki değişimler aracılığıyla yaratabileceği olumsuz etkileri gidermek ya da en aza indirebilmek için yürütülen para politikası uygulamaları için kullanılır. Bunun son dönemlerde Türkiye açısından en önemli yansıması ihtiyaçtan fazla gelen dövizin TL üzerinde yarattığı değerlenme baskısıdır. TCMB, bu baskıyı önleyebilmek için sterilizasyon politikası uygular.
Türkiye’ye döviz girişi çeşitli yollarla olur. Bunlar arasında ihracat gelirleri, hizmet gelirleri (turizm, taşımacılık, mali hizmetler vb), yurtdışındaki işçilerin ülkelerine gönderdikleri dövizler, doğrudan yabancı sermaye yatırımları (yabancı yatırımcıların ülkede fabrika kurması ya da kurulu tesisleri alması gibi), borçlanma, borsaya yatırım, tahvil bonoya yatırım gibi kalemler sayılabilir. Bir yandan da Türkiye’den ithalat, hizmet giderleri (yurtdışına gidenlerin harcamaları), dışarıda yapılan sermaye yatırımları, dışarıya borç verme vb. gibi nedenlerle döviz çıkışı olur. Türkiye’ye giren dövizler bir şekilde TL’ye dönüştürülürken Türkiye’den para çıkarmak için ise TL verilir karşılığında döviz alınır. Eğer belirli bir dönemde Türkiye’ye giren döviz miktarı Türkiye’den çıkan döviz miktarından fazla ise o zaman o dönemde Türkiye piyasasında döviz fazlası oluşur. Para da bir mal gibi düşünülür ise arz ve talep kanunu gereği bollaşan malın fiyatı düşeceğinden bollaşan dövizin kuru düşer ya da tam tersine azalan TL’nin değeri yükselir.
İhtiyaçtan fazla gelen dövizin iki farklı etkisi:
- Döviz bollaştığı için TL değerlenir (ki bu ihracatı düşürürken ithalatı artırıyor ve dolayısıyla cari açık büyür.)
- Getirdiği dövizi bankaya satanlar karşılığında TL aldığı için TL likiditesi azalır.
Merkez Bankasının Sterilizasyon Politikası Nedir?
Merkez Bankası böylelikle piyasalarda kur riskinden, maliyetlerden ve faiz oranlarındaki değişkenliklerden kaynaklı oluşan dengesizlikleri sterilize ederek para politikası amaçlarını yürütmeye çalışmaktadır.Fiyatlarda, kurlarda ve faiz oranlarında görülen yüksek hareketlilik; yabancı paraların Türk Lirası karşısında aşırı değerlenmesi ya da Türk Lirasının yabancı paralar karşısında aşırı değerlenmesi durumlarında Merkez Bankası ekonomiye müdahalede bulunabilir.
Yine Merkez Bankası Türk Lirasının piyasada bollaştığı durumlarda haftalık ters repo ihaleleriyle piyasadan Türk Lirasını çekmekte ya da Bankaları Geç Likitide Penceresinden borçlandırarak borçlanma maliyetlerini artırmaktadır. Böylelikle likitide dengesine katkı sağlanmış olur.
Yorumlar