Senyoraj Nedir?

Senyoraj ve Geliri

Senyoraj, para basma anlamına gelir. Senyoraj yetkisi ise sadece devletlerin sahip olduğu para basma yetkisi anlamına gelmektedir. Yani bir devletin senyoraj yetkisi varsa para basabilir, bu bağlamda senyoraj geliri de elde etmesi mümkündür. Ülkemizde senyoraj yetkisi 1982 anayasasında belirtilmektedir. Anayasanın 87 numaralı maddesi gereği verilen hüküm aşağıdaki gibidir;

“Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerinin görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek…” devam eden maddenin para basılmasına izin veren kısmı bu şekildedir. Yani yukarıda yer alan 1982 anayasasının 87. Maddesi gereği para basılma kararının alınması ancak ve ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından verilebilmektedir.

✅ Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler ➤

Seignorage veya Türkçe karşılığı “hükümranlık hakkı”, devletin para basarak harcamalarını finanse etmesi sonucu fiyat endekslerindeki yükselmenin devamlılık kazanarak bir enflasyon vergisi haline dönüşmesi olarak tanımlanmaktadır.

Tarihçe

Senyoraj kelimesinin ortaya çıkışı ortaçağda olmuştur. Bu çağın feodal yapısı içerisinde senyörlüklerde (derebeyliklerinde) senyörlerin hükümranlıklarından dolayı vergi toplama ve para basma hakları senyoraj olarak bilinmektedir.

Bu uygulama ile para miktarındaki artış fiyatlarda yükselmeye neden olmuştur. Fiyatlardaki artış sonucu senyoraj avantajı ortadan kalkana kadar değer düşürmeye devam etmek anlamlı bir davranış olmaktaydı. Senyoraj gelirinin ortadan kalkma süresi yapılan işlem sıklığına ve ekonominin dışa açıklığına bağlıdır. Bu işlem ne kadar sık tekrarlanırsa ve ekonominin dışa açıklığı ne kadar artarsa fiyatların uyum süreci de o kadar kısalacaktır.

Senyoraj Geliri Ne Demektir?

• Elde edilmesi ve uygulaması en kolay gelirdir.
• Devlet senyoraj ile çok kısa sürede gelir elde edebilir.
• Aşırı para basmak suretiyle kamu geliri sağlanması halinde ekonomik denge bozulur.
• Senyoraja sıklıkla başvurulması halinde enflasyona neden olur.
• Monetaristlere göre senyoraj, parasal tabanı arttırmak suretiyle elde ettiği reel gelirdir.
• Monetaristlere göre senyoraj enflasyon vergisidir.
• Kamu maliyesi yaklaşımında ise senyoraj, Merkez Bankasının hükümete sıfır nominal faizli borç vermesidir.