Alternatif Finansman Araçları

Finansman Araçları

Sürekli değişen ve gelişen küresel ekonomik yapılanma içinde ortaya çıkan yeni iş modelleri ve sayısız iş planları söz konusu olduğunda var olan klasik yollarla sermaye sağlayan şirketlerin kaynaklarının yetersiz kaldığı süreç içerisinde deneyimlenmiştir. Artan yatırım taleplerini karşılamak ve ortaya çıkan iş fırsatlarından yararlanabilmek için, yeni bir yaklaşım ve kültür ile işleyen alternatif finansman yöntemleri geliştirilmiştir. Yapıları, kullanım yerleri ve avantaj/dezavantajları açısından alışılagelmiş finansman bonosu ve tahvil gibi konvansiyonel ürünlerin dışındaki başlıca alternatif finansman araçları aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Kira Sertifikaları

Her türlü varlık veya hakkın finansmanını sağlamak amacıyla varlık kiralama şirketleri (“VKŞ”) tarafından ihraç edilen ve sahiplerinin bu varlık veya haklardan elde edilen gelirlerden payları oranında hak sahibi olmalarını sağlayan sermaye piyasası araçlarıdır. Faizsiz finansman ilkelerine uygun menkul kıymetlerdir. Yatırımcılarına sabit ve düzenli getiri sağlayan, ikincil piyasalarda alım satıma konu edilebilen, likit bir faizsiz sermaye piyasası ürünü işlevini görmektedir.

Sahipliğe Dayalı Kira Sertifikaları: Kaynak kuruluşa veya üçüncü kişilere kiralanmak veya VKŞ adına yönetilmek üzere VKŞ tarafından kaynak kuruluştan devralınacak varlık ve hakların finansmanını sağlamak için ihraç edilen kira sertifikalarıdır.

Yönetim Sözleşmesine Dayalı Kira Sertifikaları: Kaynak kuruluşa ait varlık veya hakların vade boyunca kiralanması da dahil olmak üzere VKŞ lehine yönetilmesi neticesinde elde edilen gelirlerin VKŞ’ye aktarılması amacıyla ihraç edilen kira sertifikalarıdır.

Alım-Satıma Dayalı Kira Sertifikaları: Bir varlık veya hakkın VKŞ tarafından satın alınarak fon kullanıcısına vadeli olarak satılması işleminde varlık veya hak alımının finansmanını sağlamak için ihraç edilen kira sertifikalarıdır.

Ortaklığa Dayalı Kira Sertifikaları: VKŞ’nin ortak girişime ortak olmak amacıyla ihraç ettiği kira sertifikalarıdır. Mudaraba, VKŞ’nin tek sermayedar olduğu ve girişimci tarafından yönetilen bir ortak girişimden elde edilen karın paylaşımı esasına dayanır.

Eser Sözleşmesine Dayalı Kira Sertifikaları: VKŞ’nin iş sahibi sıfatıyla taraf olduğu bir eser sözleşmesi kapsamında eserin meydana getirilmesini sağlamak amacıyla ihraç edilen kira sertifikalarıdır.

Mevzuatın ve piyasanın hazır olması, faizsiz olması nedeniyle konvansiyonel yatırımcılarından farklı bir yatırımcı grubunu hedefleyebilme, düz tahvillere nazaran teminatlı yapı nedeniyle daha uygun maliyetli borçlanabilme imkanı tanımaktadırlar.

Gayrimenkul Sertifikaları

İhraççıların inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç ettikleri, gayrimenkul projesinin belirli bağımsız bölümlerini veya bağımsız bölümlerin belirli bir alan birimini temsil eden nominal değeri eşit menkul kıymetlerdir. İhraççıların inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç ettikleri, gayrimenkul projesinin belirli bağımsız bölümlerini veya bağımsız bölümlerin belirli bir alan birimini temsil eden nominal değeri eşit sermaye piyasası araçlarıdır. Ürün gayrimenkul değerine endeksli opsiyon içeren bir tahvil ihracına benzer. Yatırımcı tali veya asli edim hakkını kullanarak proje sonundaki değer artışına payı oranında katılabilecektir. Borsada işlem göreceğinden bu artış ikincil piyasada daha önce realize edilebilir.

Teminatlı Menkul Kıymetler

Varlık veya ipotek teminatlı menkul kıymetler (VTMK ve İTMK) ihraççıların genel yükümlülüğü niteliğinde olan ve teminatlar karşılık gösterilerek ihraç edilen sermaye piyasası araçlarıdır. VTMK; Bankalar, ipotek finansmanı kuruluşları, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri, gayrimenkul yatırım ortaklıkları, kendi kanunlarınca menkul kıymet ihraç etmeye yetkili kamu kurum ve kuruluşları ile nitelikleri Kurulca belirlenecek diğer kuruluşlarca ihraç edilebilir. İTMK ise yalnızca Konut Finansman Kuruluşları (“KKF”) ile İpotek Finansmanı Kuruluşları (“İFK”) tarafından ihraç edilebilir.

Varlığa veya İpoteğe Dayalı Menkul Kıymet (VİDMK)

Varlığa veya ipoteğe dayalı menkul kıymetler, kaynak kuruluşun bilançosunda yer alan alacakların bilançosundan çıkarılarak menkul kıymetleştirilmesi suretiyle ihraç edilen sermaye piyasası araçlarıdır. Yapılan ihraçla kaynak kuruluş, vadesi sonradan tahsil edilecek alacakların yatırımcılara satılması suretiyle ihraç tarihinde nakit girişi sağlar. VİDMK’ler kurulacak olan Varlık veya İpotek Finansmanı Fonu veya ipotek finansmanı kuruluşları tarafından ihraç edilirler.

Proje Tahvilleri

Proje finansmanında projenin hayata geçirilebilmesi, devam ettirilebilmesi veya refinansmanı için sermaye piyasalarından fon sağlamakta kullanılmaktadır. 20 yılın üzerinde vadelere çıkabilen Proje Tahvilleri aracılığı ile uzun vadeli finansman ihtiyaçlarına fon sağlamak mümkündür. Altyapı yatırımlarına ek olarak ulaşım, telekomünikasyon, enerji vb. projelerde kullanılmaktadır. Sigorta şirketleri ve emeklilik fonları gibi uzun vadeli yatırım yapan kurumsal yatırımcılar hedeflenmektedir.

Gelir Ortaklığı ve Gelire Endeksli Senetler

Köprü, baraj, elektrik santrali, karayolu, demiryolu, telekomünikasyon sistemleri ile sivil savunmaya yönelik deniz ve hava limanları ile benzerlerinden, kamu kurum ve kuruluşlarına ait olanların gelirlerine, gerçek ve tüzel kişilerin ortak olması için çıkarılan senetlerdir. Hukuki statüsü itibariyle adındaki “ortaklık” ibaresine rağmen değişken faizli tahvil veya kira sertifikası özelliklerini taşımaktadırlar.


Kaynak: Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)