Nominal Çıpa Nedir?

Çıpa (Nominal Anchor)

Çıpa; gemilerin dalgalara, akıntılara kapılarak yer değiştirmemesi için suya atılan, zincirle gemiye bağlı bulunan, ucu çengelli ağır demir araç, demir. (Türk Dil Kurumu çapa ile çıpayı ayırıyor ve çıpayı buradaki gibi tanımlıyor.) Ekonomide çıpa terimi, karar alma süreçlerinde referans olarak alınan büyüklükleri ifade etmek için kullanılıyor. Örneğin bir ekonomide kuru hedefleyerek diğer büyüklükleri etkilemek istediğimizde hedeflenmiş olan kur düzeyi kur çıpası (nominal anchor) olarak anılıyor.

✅  Enflasyon Nedir?  ➤

Nominal çıpa, belirli bir para birimi veya döviz kuru için referans noktası olarak kullanılan bir kıyaslama veya standarttır. "Nominal" terimi, kıyaslama değerinin enflasyon veya diğer ekonomik faktörlere göre ayarlanmadığı ve bu nedenle para biriminin zaman içindeki gerçek satın alma gücünü doğru bir şekilde yansıtmayabileceği gerçeğini ifade eder. Nominal çıpalar, bir ekonomide istikrarı sağlamanın ve enflasyonu kontrol etmenin bir yolu olarak, özellikle merkez bankaları tarafından para politikasında sıklıkla kullanılır. Nominal çıpaların bazı yaygın örnekleri arasında ABD doları, euro ve Uluslararası Para Fonu'nun Özel Çekme Hakları (SDR'ler) yer alır.

Ekonomik karar alma süreçlerinde referans olarak alınan büyüklükleri ifade etmek için kullanılır. Örneğin kur çıpası kavramı, bir merkez bankasının kur için belirli taahhütleri sonrasında, diğer ekonomik birimlerin de bu taahhüte güven duyması ile birlikte, alınan ekonomik kararlarda kurdaki değişimlerin esas alınması ve fiyat, ücret artışı, yatırım gibi kararlarının kur politikası çerçevesinde şekillenmesini ifade eder. Bu tür bir çıpaya (politikaya) güvenin olmaması halinde, seçilen büyüklükler bu özelliklerini kaybederler. Parasal büyüklükler, faiz oranları, enflasyon, büyüme oranları çıpa” olarak kullanılan büyüklüklerdir. Özellikle son yıllarda, kur ve faiz oranı gibi büyüklüklerin çıpa olarak kullanımında ortaya çıkan güçlükler, enflasyonun bu amaçla kullanımını yaygınlaştırmıştır.

Kur Çıpası Nedir?

Kavramın anlaşılması için bir örnek üzerinden gidelim. Örneğin kur çıpası kavramı, bir merkez bankasının kur için belirli taahhütleri sonrasında, diğer ekonomik birimlerin de bu taahhüte güven duyması ile birlikte, alınan ekonomik kararlarda kurdaki değişimlerin esas alınması ve fiyat, ücret artışı, yatırım gibi kararlarının kur politikası çerçevesinde şekillenmesini ifade eder. Bu tür bir çıpaya (politikaya) güvenin olmaması halinde, seçilen büyüklükler bu özelliklerini kaybederler. Parasal büyüklükler, faiz oranları, enflasyon, büyüme oranları çıpa” olarak kullanılan büyüklüklerdir. Özellikle son yıllarda, kur ve faiz oranı gibi büyüklüklerin çıpa olarak kullanımında ortaya çıkan güçlükler, enflasyonun bu amaçla kullanımını yaygınlaştırmıştır.

Faiz Çıpası

Faiz çıpasının işleyiş biçimi ise biraz daha farklıdır. Merkez Bankası, bir ülkedeki üretim seviyesini kontrol etmek amacı ile faiz hedefi koyar. Bu sayede enflasyon hedefine uygun bir yol izlenir. Ülkedeki üretim ve tüketim seviyesinin dengelenmesi amaçlanır. Merkez Bankası’na duyulan güven, çapa politikalarının başarıyla tamamlanmasında büyük bir rol oynar. İlgili kuruma güven duyulmadığında, seçilen değerlerin ekonomik beklentileri karşılamadığı görülür.

Nominal Çıpa Olarak Kullanılan Değişkenler Nelerdir?

Nominal çıpa olarak kullanılmakta olan üç tane değişken bulunmaktadır. Bu değişkenleri sayacak olursak ilk sırada para arzı yer almaktadır. Para arzını, döviz kuru takip eder. Son olarak da enflasyon sayılabilir. Çünkü enflasyona dair olan tüm beklentileri doğrudan şekillendirme etkisi bulunmaktadır.

Çıpanın Etkileri Nelerdir?

Merkez Bankası, uyguladığı politikalar aracılığı ile uzun dönemde fiyat istikrarı sağlamayı hedefler. Bu durumda kurum, kısa sürede etki gösteren büyüklükleri hedefleyerek amacını gerçekleştirmeye çalışır. Tercih edilen büyüklük türleri, ekonomik beklentileri karşılayarak para politikasındaki belirsizlikleri ortadan kaldırır.