Dolaşımdaki Para Ne Demek?

Dolaşımdaki Para

Dolaşımdaki para, ekonomide mal ve hizmet alım satımında kullanılan nakit ve banka hesaplarındaki parayı ifade eder. Dolaşımdaki para miktarı, merkez bankası tarafından belirlenir ve ekonomik aktivite, enflasyon ve faiz oranlarını etkiler. Dolaşımdaki para ne kadar fazla olursa, mal ve hizmetlerin fiyatları da o kadar yükselir. Bu nedenle, dolaşımdaki para arzını dengelemek önemlidir.

Paranın dolanım hızı, bir ekonomide belirli bir süre (genellikle bir yıl) içinde ekonomik ve ticari işlemleri gerçekleştirmek için bir para biriminin ortalama olarak kaç kez el değiştirdiğini ifade eden bir kavramdır. Paranın dolanım hızının artması likiditeye olan talep artışını gösterir. Bu da enflasyonda artışa yol açar. Paranın dolanım hızını şu denklem yardımıyla hesaplayabiliriz:

• V = Y / M.

Burada v; paranın dolanım hızını, Y; GSYH’yi ve M; para arzını gösterir.

Paranın dolanım hızını hesaplarken para arzı (M) olarak hangisinin alınacağı konusu, tanım farklılıkları nedeniyle ülkeden ülkeye değişir. Türkiye için genel kabul M2’nin alınması biçimindedir. 2017 yılında GSYH 3.105 milyar TL ve M2 de 1.625 milyar TL olduğuna göre 2017 yılında Türkiye için paranın dolanım hızını hesaplayabiliriz.

• V2017 = Y / M2 = 3.105 / 1.624,6 = 1,9

Buna göre Türkiye’de 2017 yılında her bir para birimi yılda 1,9 kez el değiştirmiş olmaktadır. Eğer sadece nakit para ve vadesiz mevduatları yani dar para arzını dikkate alarak bu hesabı yapıyor olsaydık o zaman dolanım hızı hesabında M1’i esas alacaktık:

• V2017= Y / M1 = 3.105 / 449,6 = 6,9

Para Arzı Nedir?

Para arzı, bir ekonomide bir dönemde piyasada bulunan para stokuna verilen addır. Para arzı, ekonomik birimlerin kısa vadeli ödemelerini gerçekleştirmek için kullanabilecekleri toplam paranın miktarını gösterir. Para arzı, M0, M1, M2 ve M3 gibi farklı tanımlarla ölçülebilir. Para arzının artması veya azalması, faiz oranları, enflasyon ve ekonomik büyüme gibi makroekonomik değişkenleri etkiler.

Para arzının çeşitli şekillerde ölçülmesi mümkündür. Bu ölçümler genellikle iki grupta toplanır; dar para arzı ve geniş para arzı.

Dar Para Arzı

Dar para arzı iki şekilde ölçülür: M0 ve M1.

M0, en dar anlamdaki para arzıdır. TCMB tarafından dolaşıma çıkarılmış banknotlarla (emisyon hacmi), Darphane tarafından dolaşıma çıkarılmış madeni paranın toplamından bankaların kasalarında bulunan nakit paranın düşülmesiyle bulunan toplamı gösterir. M0 = (Dolaşımdaki Banknotlar + Madeni Paralar) – Banka kasalarındaki nakit

M1, M0’a bankalarda bulunan vadesiz mevduatın da eklenmesiyle ortaya çıkar. M1 = M0 + Vadesiz Mevduat

Geniş Para Arzı

Geniş para arzı da iki şekilde ölçülür: M2 ve M3.

M2, M1’e vadeli mevduatların eklenmesiyle bulunur. M2 = M1 + Vadeli mevduat

M3, en geniş para arzıdır, M2’ye repo ve para piyasası fonları ve ihraç edilen menkul kıymetler eklenerek bulunur. M3 = M2 + Repo + Para piyasası fonları + İhraç edilen menkul kıymetler

Para Politikasının Özü

Para politikasının özü, merkez bankasının ekonomideki para arzını ve fiyatını belirleyerek fiyat istikrarı ve ekonomik büyüme hedeflerine ulaşmaya çalışmasıdır. Para politikası, para arzını artırmak veya azaltmak için faiz oranlarını, döviz kurlarını, kredi koşullarını ve diğer araçları kullanır. Para politikası kurulu, para politikasının ilke ve stratejilerini belirleyen ve uygulayan organdır. Para politikası, maliye politikası ile birlikte iktisat politikasının önemli bir parçasıdır.